Κατά τον 20ό αιώνα, διάφορα στυλ της πρωτοποριακής τέχνης συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης μορφής της. Ενώ πολλά από αυτά τα είδη, συμπεριλαμβανομένου του “υποσυνείδητου” σουρεαλισμού και αφηρημένου εξπρεσιονισμού, ευνοούσαν κυρίως τον τομέα της ζωγραφικής, το κίνημα Bauhaus περιλάμβανε ένα ευρύ φάσμα μέσων, υλικών και αρχών.
Το Bauhaus, κυμαινόμενο από έργα ζωγραφικής και γραφικών έως αρχιτεκτονική και διακόσμηση εσωτερικών χώρων, κυριάρχησε σε πολλά κέντρα της ευρωπαϊκής πειραματικής τέχνης σε όλη τη δεκαετία του 1920 και του 1930. Αν και σχετίζεται στενότερα με τη Γερμανία, προσέλκυσε και ενέπνευσε καλλιτέχνες όλων των υποβάθρων και εθνικοτήτων. Σήμερα, η επιρροή του μπορεί να βρεθεί στην τέχνη και το σχεδιασμό σε όλο τον κόσμο, είτε μέσα στα τείχη ενός μουσείου είτε και σε έναν δρόμο.
Τι είναι το Bauhaus;
Bauhaus, κυριολεκτικά μεταφράζεται σε “construction house”, “οικοδομικό σπίτι”, το οποίο αρχικά αποτέλεσε γερμανική σχολή των τεχνών στις αρχές του 20ου αιώνα. Ιδρύθηκε από τον Walter Gropius και τελικά μεταμορφώθηκε στο δικό του σύγχρονο κίνημα τέχνης που χαρακτηρίζεται από τη ιδιαίτερη προσέγγισή του στην αρχιτεκτονική και το σχεδιασμό. Σήμερα, το Bauhaus είναι γνωστό για τη μοναδική του αισθητική, που συνδυάζει εφευρετικά τις καλές τέχνες με τις τέχνες και τη διαρκή επιρροή της στη σύγχρονη και μοντέρνα τέχνη.
Ιστορία
Το 1919, ο Γερμανός αρχιτέκτονας Walter Gropius ίδρυσε το Staatliches Bauhaus, ένα σχολείο, που σκοπό είχε την ένωση όλων των κλάδων των τεχνών κάτω από μια στέγη. Η σχολή ενήργησε ως κόμβος για τα πιο πειραματικά δημιουργικά της Ευρώπης, με γνωστούς καλλιτέχνες όπως ο Josef Albers, ο Wassily Kandinsky και ο Paul Klee που προσφέραν την εμπειρία τους ως εκπαιδευτές.
Το Bauhaus ως εκπαιδευτικό ίδρυμα υπήρξε σε 3 πόλεις – Βαϊμάρ (1919 – 1925), Ντέσαου (1925 – 1932) και Βερολίνο (1932 – 1933), μέχρι το κλείσιμό του λόγω των ασφυκτικών πιέσεων των Ναζί. Ωστόσο, ακόμη και μετά από την οριστική αναστολή λειτουργίας του, η μοναδικότητα και η αισθητική του σχολείου συνέχισαν να εμπνέουν των χώρο των τεχνών, με αποκορύφωμα τη δημιουργία του κινήματος Bauhaus.
• Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:
1. Η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία
Ο Αμερικανός αρχιτέκτονας Louis Sullivan, πιστός ακόλουθος και εκφραστής του κινήματος, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη διάσημη έκφραση «μορφή που ακολουθεί την λειτουργία» (“form follows function”). Αυτό έγινε μια από τις βασικές ιδέες του μοντερνισμού και του Bauhaus. Αυτό σημαίνει ότι στο σχεδιασμό, μια μορφή θα πρέπει πάντα να εφαρμόζεται λόγω της λειτουργίας της, αντί της αισθητικής της έκκλησης. Η χρησιμότητα ήρθε πρώτη και αποφεύχθηκαν υπερβολικές διακοσμήσεις.
2. “Εκτεθειμένα” πραγματικά υλικά
Σύμφωνα με τους δασκάλους του Bauhaus, τα υλικά πρέπει να αντικατοπτρίζουν την πραγματική φύση των αντικειμένων και των κτιρίων. Η ειλικρίνεια ως σχεδιαστής ήταν πιο σημαντική. Αυτό σήμαινε ότι δεν τροποποίησαν ή εκρύψαν υλικά για χάρη της αισθητικής. Δεν υπήρχε ανάγκη να κρύβεται η κατασκευή ενός αντικειμένου ή ενός κτιρίου, όπως του χάλυβα ή μιας δοκού, επειδή ήταν απλώς αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου.
3. Μινιμαλιστικό ύφος
Το μινιμαλιστικό ύφος της τέχνης, της αρχιτεκτονικής και του σχεδίου Bauhaus αντανακλούσε αυτές τις ιδέες της λειτουργικότητας και των πραγματικών υλικών. Επηρεασμένοι από κινήματα όπως ο Modernism (μοντερνισμός) και ο De Stijl (μια μορφή γεωμετρικής αφηρημένης τέχνης), οι καλλιτέχνες του Bauhaus προτιμούσαν τις γραμμικές και γεωμετρικές μορφές, ενώ αποφεύγονταν τα καμπυλόμορφα σχήματα. Μόνο η γραμμή, το σχήμα και τα χρώματα είχαν σημασία. Οτιδήποτε άλλο δεν ήταν απαραίτητο και συνεπώς θα μπορούσε να ελαττωθεί ή ακόμη και να αφαιρεθεί.
4. Ενοποίηση τέχνης και τεχνολογίας
Το 1923, διοργάνωθηκε από την ίδια την σχολή μια έκθεση που ταρακούνησε γερά την μέχρι τότε ιδεολογία του Bauhaus. Αυτή η έκθεση ονομάστηκε ‘Τέχνη και Τεχνολογία: Μια Νέα Ενότητα’. Από τότε, υπήρξε μια νέα έμφαση στην τεχνολογία. Τα εργαστήρια Bauhaus χρησιμοποιήθηκαν ως εργαστήρια στα οποία αναπτύχθηκαν και βελτιώθηκαν προσεκτικά πρότυπα προϊόντων, κατάλληλα για μαζική παραγωγή και τυπικά για το χρόνο τους. Οι καλλιτέχνες αγκάλιασαν την νέα ιδέα και αναγνώρισαν τις νέες δυνατότητες των σύγχρονων τεχνολογιών και την επιρροή-συμβολή τους στις τέχνες.
5. Η έννοια του “Gesamtkunstwerk”
Ο Walter Gropius, ο ιδρυτής του Bauhaus, ήταν αυτός που επινόησε το «Gesamtkunstwerk», δηλαδή, μια ισορροπημένη ένωση των τεχνών της σύγχρονης εποχής. Το Gesamtkunstwerk συνδυάζει πολλαπλές μορφές τέχνης, όπως τις καλές και τις διακοσμητικές τέχνες που ενοποιούνται με την αρχιτεκτονική, στην περίπτωση του Bauhaus. Ένα κτίριο δεν ήταν απλώς ένα άδειο περίβλημα για το σχολείο Bauhaus, ήταν ένα μόνο μέρος του σχεδίου, και όλα τα εσωτερικά αποτελούσαν σημαντική προσθήκη στη γενική ιδέα.
Σήμερα, το Bauhaus πιστώνεται ως ο ακρογωνιαίος λίθος της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και διακόσμησης, καθώς και ως σημαντική επίδραση στη ζωγραφική και στη γλυπτική. Ορισμένα κτήρια Bauhaus, συμπεριλαμβανομένου του Bauhaus Dessau, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, έχουν μετατραπεί σε τουριστικούς προορισμούς και μουσεία σπιτιών, ενώ πολλά σημαντικά μουσεία ενσωματώνουν έργα τέχνης Bauhaus σε μόνιμες και δημοφιλείς εκθέσεις.
