Η τέχνη έχει τη δυνατότητα να εκφράσει, να διδάξει, να διασκεδάσει, να αφυπνίσει, να ενθαρρύνει, αλλά έχει επίσης τη δύναμη να επιφέρει πραγματική αλλαγή στον κόσμο.
Ο Pablo Picasso κάποτε έφτασε στο σημείο να δηλώσει, “Η ζωγραφική δεν είναι φτιαγμένη για να διακοσμεί διαμερίσματα, είναι ένα επιθετικό και αμυντικό μέσο πολέμου ενάντια στον εχθρό.”
Ορισμένα έργα τέχνης έχουν καταφέρει να φέρουν την επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόμαστε/ αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα και ειδικότερα την πολιτική, τα κοινωνικά ζητήματα, τα προσωπικά ζητήματα, ακόμη και την ίδια την τέχνη αυτή καθ’ αυτή.
Από τις τοιχογραφίες έως και τις κονσέρβες σούπας, ορισμένα έργα τέχνης έχουν φέρει την ανατροπή. Παρακάτω λοιπόν θα δούμε ποιοί είναι αυτοί οι πίνακες, που είχαν αναμφισβήτητα αντίκτυπο στον κόσμο της τέχνης και πέραν αυτής.
Σπήλαια Lascaux
(17000 π.Χ.)
Ο παλαιότερος “πίνακας” που φτιάχτηκε ποτέ (με βάση τα μέχρι στιγμής στοιχεία) έφερε τα πάνω κάτω στον κόσμο, αλλά 17.000 χρόνια μετά τη δημιουργία του. Το 1940, μια ομάδα νεαρών ανδρών βρήκε μια σπηλιά στη γαλλική ύπαιθρο, μέσα στην οποία ανακάλυψαν ένα από τα πιο εκπληκτικά παραδείγματα προϊστορικής τέχνης στον κόσμο. Αν και δεν είναι το παλαιότερο παράδειγμα ανθρώπινης ζωγραφικής, τα σπήλαια είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα εξελιγμένης ζωγραφικής τέχνης, που απεικονίζουν μια βασική στιγμή στην ανθρώπινη ζωή, την προσπάθεια δημιουργίας τέχνης.
Μελέτη εμβρύου στη μήτρα
Leonardo Da Vinci (1510)
Η μελέτη του Da Vinci, που απεικονίζει ένα έμβρυο κουλουριασμένο εντός της μήτρας, αναμφισβήτητα επηρέασε περισσότερο τον κόσμο ακόμη περισσότερο και από τη Μόνα Λίζα ή τον Τελευταίο Δείπνο. Κάνοντας τα ανατομικά του σχέδια με στοιχεία που άντλησε από ιατρικές καταγραφές, ο Leonardo κατάφερε να αμφισβητήσει την ηθική, την επιστήμη και τα καλλιτεχνικά δεδομένα. Η απεικόνιση περιεχομένου ανατομίας / ιατρικής ήταν προφανώς παράνομη για κάποιον που δεν ήταν επίσημα γιατρός. Οι ανακαλύψεις και οι μέθοδοι του συνέχισαν να αλλάζουν τον τρόπο που τόσο οι καλλιτέχνες όσο και οι επιστήμονες μελέτησαν το ανθρώπινο σώμα.
Ο θάνατος του Marat
Jacques-Louis David (1793)
Αυτός ο πίνακας του Γάλλου καλλιτέχνη Jacques Louis David θα μπορούσε να θεωρηθεί το πρώτο με πραγματικά πολιτικό μήνυμα έργο. Απεικονίζει τα επακόλουθα της δολοφονίας του ηγέτη των επαναστατών, Jean-Paul Marat, ο οποίος μαχαιρώθηκε στην μπανιέρα του. Ο David πήρε μια έντονη πολιτική στιγμή και τη ζωγράφισε με σχεδόν φωτογραφική ρεαλιστικότητα. Ο εν λόγω πίνακάς του με τον νεκρό του φίλο κατέληξε να γίνει ένα σημαντικό κομμάτι πολιτικής προπαγάνδας. Επίσης, αποτελεί και ένα από τα πιο γνωστά έργα της εποχής της Τρομοκρατίας. Μετά το τέλος της περιόδου αυτής ο πίνακας είχε και αυτός ανάλογη αποδοχή.
Olympia
Edouard Manet (1863)
Ο συγκεκριμένος πίνακας που απεικονίζει μια γυμνή γυναίκα, κυρίως μεταφράζεται ως απόρριψη του πατριαρχικού καθεστώτος στην τέχνη. Όταν ο Edouard Manet ξεκίνησε να ζωγραφίζει την Ολυμπία στο κρεβάτι της, ήθελε το τελικό αποτέλεσμα να διαφέρει από τα γυμνά που άλλοι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν εκείνη την εποχή. Η στάση της βασίζεται άμεσα στην Αφροδίτη του Ουρμπίνο, από τον αναγεννησιακό ζωγράφο Titian, έναν πίνακα που φημίζεται για τη διάχυτη σεξουαλικότητά του. Όμως, αντί να προσελκύει, η Ολυμπία είναι αντιφατική, κοιτάζει επίμονα. Με το χέρι της να αποτελεί εμπόδιο στα γεννητικά της όργανα και όχι χειρονομία πρόσκλησης, όπως οι περισσότεροι πίνακες της εποχής.
Το μαύρο τετράγωνο
Kazimir Malevich (1915)
Αυτός ο πίνακας μπορεί να μοιάζει, απλά με ένα μαύρο τετράγωνο και αυτό διότι για αυτό ακριβώς πρόκειται. Το έργο του Kazimir Malevich, θεωρείται ο πρώτος πίνακας που πραγματικά δεν έχει τίποτα. Ο δημιουργός ήθελε να απορρίψει εντελώς την ιδέα ότι η τέχνη πρέπει να απεικονίζει την πραγματικότητα ή ακόμα και να προσπαθεί να την απεικονίσει. Αυτός ο πίνακας και οι ιδέες του Malevich συνέχισαν να εμπνέουν αμέτρητους καλλιτέχνες τον εικοστό αιώνα και ήταν η βάση πάνω στην οποία “πάτησαν” κινήματα -κυρίως αφηρημένης τέχνης-, όχι απαραίτητα αλλάζοντας τον κόσμο, αλλά αλλάζοντας την τέχνη για πάντα.
Σούπα κονσέρβα Campbell’s
Andy Warhol (1962)
Σε αντίθεση με το προηγούμενο, αυτό το έργο του Andy Warhol σίγουρα απεικονίζει κάτι υπαρκτό, αλλά δεν είναι κάτι που θα περίμενε κανείς. Ο Warhol πήρε ένα σχέδιο που ο αμερικανικός λαός έβλεπε καθημερινά και το μετέτρεψε σε τέχνη. Με αυτόν τον τρόπο, αμφισβήτησε ιδέες αξίας που συνδέονται με την τέχνη. “Είναι αυτή η κονσέρβα της Campbell πραγματικά λιγότερο άξιο προσοχής από ένα Leonardo;” Για να τονίσει τις ιδέες του, παρουσίασε για πρώτη φορά τα έργα να παρατάσσονται σε ράφια σε μια γκαλερί, με σκοπό να μιμηθεί την καθιερωμένη διαδικασία, όπως θα γινόταν σε ένα μανάβικο.
Guernica,
Pablo Picasso (1937)
Κανένα έργο τέχνης δεν έχει γίνει τόσο σημαντικό σύμβολο αντιπολεμικών κινημάτων όσο αυτός ο θλιβερός πίνακας του Pablo Picasso. Το έργο απεικονίζει τον ολονύκτιο βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Guernica το 1937, κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Η ισπανική Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση ανέθεσε στον Picasso να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης και επέλεξε ως θέμα του τον εμφύλιο πόλεμο, αφου ήταν τόσο αηδιασμένος από τη φρικαλεότητα που επικρατούσε. Ο πίνακας επανατυπώθηκε και μετατράπηκε σε ταπετσαρία που κοσμεί στα κεντρικά γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.
“Το πρόβλημα που όλοι ανεχόμαστε”
Norman Rockwell (1964)
Ο εικονογράφος Norman Rockwell δημιούργησε μια καριέρα απεικονίζοντας κυρίως την “κανονικότητα” της αμερικανικής ζωής στα μέσα του αιώνα, θέλοντας να προβάλει τόσο το καλά όσο και το κακά της εποχής. Ζωγραφισμένο το 1964, το έργο του δείχνει μια νεαρή μαύρη κοπέλα που ονομάζεται Ruby Bridges να περπατά στο δρόμο έξω από ένα λευκό σχολείο. Το νεαρό κορίτσι πλαισιώνεται από άνδρες της ασφάλειας λόγω του φυλετικού μίσους που επικρατεί. Επίσης, την βλέπουμε να προσπερνάει φυλετικές δυσφημίες γραμμένες στους τοίχους. Καθιερώθηκε ως ένας χαρακτηριστικός πίνακας του κινήματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Barack Obama τον είχε εκθέσει στον Λευκό Οίκο, όταν κάλεσε την ανθρωπιστική πρωτοβουλία “Bridges” να τον συναντήσουν το 2011.
“Θεέ μου βοήθησέ με να επιβιώσω απο αυτή τη θανατηφόρα αγάπη.”
Dimitri Vrubel (1990)
Το 1979, τραβήχτηκε μια διάσημη φωτογραφία του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Leonid Brezhnev και του ηγέτη της Γερμανικής Δημοκρατίας, Erich Honecker. Απεικονίστηκαν σε ένα σοσιαλιστικό αδελφικό φιλί, ένα φιλί στο στόμα, για να δείξουν πόσο κοντά έχουν έρθει οι δυο χώρες αλλά και οι ίδιοι. Ο καλλιτέχνης Dmitri Vrubel επέλεξε να ζωγραφίσει αυτή την εικόνα στο Τείχος του Βερολίνου, συνοδευόμενη από το αμφιλεγόμενο επίθετο “θανατηφόρο”. Στο πιο διάσημο μέρος της Ανατολικής Πινακοθήκης, με τοιχογραφίες που εμφανίζονται στο Τοίχος, ο συγκεκριμένος πίνακας είναι ένα σύμβολο του πώς η τέχνη μπορεί να είναι μια έκφραση της λαϊκής δύναμης, μια δύναμη που μπορεί να αλλάξει την κατεύθυνση της πολιτικής, ένα ηχηρό μήνυμα κατά του ρατσισμού των φύλων και της ελευθερίας σεξουαλικού προσανατολισμού.
