Το άγχος κάνει κακό στην υγεία!”, “Το άγχος σε διαλύει!”, “Το άγχος είναι εμπόδιο σε όλα”. Το άγχος αποτελεί μία φυσική διεργασία του ανθρώπινου ψυχισμού, η οποία ενεργοποιείται κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι άγνωστο και πρωτόγνωρο ή με μία αλλαγή/ένα γεγονός που εμφανίζεται αιφνιδιαστικά και απρόσμενα, διαταράσσοντας την καθημερινότητά μας.
Είναι, όμως, τόσο δυσλειτουργικό όσο νομίζουμε; Το άγχος δεν έχει μόνο μία διάσταση. Η πεποίθηση, η οποία κυριαρχεί, είναι ότι το άγχος αποτελεί εμπόδιο και πρόβλημα για την ψυχική υγεία του ατόμου. Ναι, υπάρχουν περιπτώσεις όπου το υπερβολικό άγχος είναι απειλητικό για την ψυχική ευεξία, αλλά και η απουσία άγχους μπορεί να είναι εξίσου δυσλειτουργική. Αντί, λοιπόν, να προσεγγίζουμε το άγχος μόνο ως έναν ανασταλτικό παράγοντα, θα ήταν πιο χρήσιμο να δούμε και τη λειτουργική του διάσταση.
Ο νόμος Yerkes-Dodson (ή αλλιώς η υπόθεση του ανεστραμμένου U) περιγράφει με πολύ απτό τρόπο το πως επιδρά το άγχος στην απόδοσή μας. Αυτό, λοιπόν που υποστηρίζει είναι ότι όταν βρίσκεται κάποιος με μέτρια διέγερση άγχους, έχει την καλύτερη απόδοση στην αντιμετώπιση μιας αγχογόνου κατάστασης. Με άλλα λόγια, κάποιος με μέτρια διέγερση άγχους έχει ικανοποιητική διαύγεια για να μπορεί να ανταποκριθεί σε μια αγχογόνο κατάσταση και ικανοποιητική επαγρύπνηση για να ανταποκριθεί σ’αυτήν.
Η καμπύλη του άγχους που υποστηρίζει τη θεωρία των Yerkes-Dodson μας δείχνει ότι τόσο η απουσία ή τα πολύ χαμηλά επίπεδα άγχους όσο και τα πολύ μεγάλα επίπεδα άγχους έχουν ως αποτέλεσμα τη χαμηλότερη επίδοση. Κι αυτό εξηγείται ως εξής:
1) Όταν το άγχος είναι ελάχιστο δεν έχουμε καμιά διάθεση να κάνουμε τίποτε
2) Καθώς όμως αυξάνεται το άγχος, η φυσική μας διέγερση μας επιτρέπει να αποδώσουμε, μέχρι κάποιοι άλλοι παράγοντες να επιβάλουν περιορισμούς.
3) Όταν το άγχος φθάσει στο μέγιστο σημείο, οποιοδήποτε επιπλέον άγχος είναι όντως αντιπαραγωγικό, είμαστε δηλαδή σε υπερδιέγερση και δεν είμαστε σε θέση να αποδώσουμε πλέον.
Τα παραπάνω γίνονται περισσότερο κατανοητά με τους όρους Καλό Άγχος ή Ευάγχος (“Eustress”), πράγμα που μας βοηθά να αποδώσουμε, και Κακό Άγχος ή Δυσάγχος (“Distress”), που αναστέλλει την επιτυχία μας.
Αυτό, λοιπόν που χρειάζεται να συγκρατήσουμε από τον νόμο αυτόν είναι ότι το άγχος σε μέτρια επίπεδα όχι απλά δεν είναι εχθρός, αλλά απαραίτητος σύμμαχος σε ό,τι μας δυσκολεύει και καλούμαστε να το διαχειριστούμε, σε ό, τι βάζουμε στόχο και θέλουμε να το πετύχουμε και γενικά σε κάθε πρόκληση της ζωής μας. Αντί, λοιπόν, να το δαιμονοποιούμε και να το αποφεύγουμε, χρήσιμο είναι να καταλάβουμε πώς λειτουργεί και να μάθουμε να το διαχειριζόμαστε ως ένα εργαλείο-σύμμαχο που μας κάνει “ανοιχτούς” σε νέες προκλήσεις και μας κινητοποιεί στο να εκπληρώσουμε τους στόχους που δίνουν νόημα στη ζωή μας. Γιατί το άγχος μπορεί να “κάνει δύσκολη την ανάβαση στο βουνό”, αλλά αν το χρησιμοποιήσουμε σωστά η θέα από ‘κει σίγουρα πάνω μας αποζημιώνει…
