Αυθορμητισμός… Στιγμή… Χαμόγελο… Συγκίνηση… Η φωτογραφία, το αποτύπωμα όμορφων στιγμών που έχουμε ζήσει… Είναι, όμως, αυτό; Χωρίς να θέλω να φανώ αναχρονιστική, αν κάτι θα ‘θελα να φέρω στο σήμερα από το παρελθόν είναι ο αυθορμητισμός σ’αυτά τα αποτυπώματα. Και φυσικά, όταν αναφέρομαι στο παρελθόν, δεν εννοώ τόσο πίσω….:
αλλά ούτε και στην εποχή που φωτογραφική μηχανή είχε μόνο ο επαγγελματίας φωτογράφος που έσκαγε μύτη σε γάμους, βαφτίσια -άντε και σε καμιά σχολική γιορτή- και που είμαι σίγουρη ότι απειλούσε τον κόσμο για να βγάλει φωτογραφία και να πάρει κανένα φράγκο. (αλλιώς δεν εξηγείται το πόσο ανέκφραστοι και θυμωμένοι έβγαιναν όλοι)
Αναφέρομαι στην εποχή που οι περισσότερες οικογένειες είχαν από μία φωτογραφική μηχανή με φιλμ μέχρι και τη δεκαετία των 00’s, όπου οι ψηφιακές και τα πρώτα smartphones ήρθαν για να τις αντικαταστήσουν. Ευτυχώς, θυμάμαι αρκετά την εποχή της προσπάθειας των γονιών μου να καταλάβουν από τα αρνητικά των φιλμ ποιες φωτογραφίες θα ήταν καλές για τύπωμα, την αναμονή στο φωτογραφείο, αλλά και την αγωνία που είχαμε για να αναβιώσουμε τις αποτυπωμένες στιγμές βλέποντάς τες.
Σκαλίζοντας, τις τελευταίες μέρες -ένεκα της καραντίνας-, φωτογραφίες σε άλμπουμ και σε παλιούς σκληρούς δίσκους, διαπίστωσα πως αυτές που μου προκάλεσαν περισσότερα συναισθήματα ήταν αυτές που με είχαν τραβήξει και δεν το θυμόμουν (που δηλ. ήταν πραγματικά κι όχι wanna be αυθόρμητες) και κυρίως από αυτές που ήταν τυπωμένες και που μπορούσα να κρατήσω στα χέρια μου (με τις όποιες ατέλειες). Ακόμα κι αυτές που δεν είχαν τα καλύτερα χρώματα ή αυτές που οι εικονιζόμενοι είχαν κόκκινα ή κλειστά μάτια ή αυτές που έπασχαν από ζυγοστάθμιση. Νιώθω πως, σήμερα, η αγωνία για να είμαστε όμορφοι σ’ αυτό το αποτύπωμα υπερνικά τον αυθορμητισμό της στιγμής.
Από τη στιγμή που τα κλικς που βγάζουμε ενδέχεται να είναι υποψήφια για ανέβασμα στο instagram ή στο facebook, αυτοσκοπός γίνεται το να προλάβουμε να απαθανατίσουμε τη στιγμή και συγχρόνως να πετύχουμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Κι αυτό γίνεται σε βαθμό που πριν ζήσουμε μια όμορφη στιγμή, παίρνουμε στα χέρια μας το κινητό, έχουμε έτοιμη την κάμερά του και περιμένουμε να την αποτυπώσουμε. ΠΡΙΝ να έρθει… Κι όταν έρθει η όμορφη στιγμή, εμείς την κοιτάμε μέσα από την οθόνη του κινητού, προσέχοντας να το κρατάμε ίσιο και να μη χαθεί η εστίαση. Κι ενώ εμείς κοιτάμε τις ρυθμίσεις του κινητού, το ηλιοβασίλεμα έχει χαθεί. Κι ενώ προσπαθούμε να ‘μαστε όμορφοι, το αυθόρμητο χαμόγελο έχει σβήσει. Μιλάω γι’ αυτό το χαμόγελο που μας ζαρώνει το πρόσωπο και που μας δημιουργεί προγούλι και που αντιβαίνει κάθετα στους ινσταγκραμικούς κανόνες ομορφιάς. Και μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που σταματάμε την όμορφη στιγμή για να σταθούμε, να βγάλουμε φωτογραφία κι αμέσως μετά φροντίζουμε να τη δούμε μην τυχόν κι έχουμε καμιά ατέλεια… Και φυσικά αφού την τραβήξουμε, αν δεν είναι όλα στην εντέλεια, δόξα να ‘χει το photoshop(!)
Αυτό το άρθρο δεν έχει στόχο να ενοχοποιήσει την ψηφιακή φωτογραφία για την επιφανειακή/ρηχή μας πλευρά· άλλωστε, η ψηφιακή μηχανή και τα smartphones μας έχουν προσφέρει ένα πολύ δυνατό πλεονέκτημα: το να έχουμε φωτογραφίες από πολύ περισσότερες σημαντικές στιγμές της ζωής μας. Στόχο έχει να εκφράσει περισσότερο έναν προβληματισμό γύρω από την ανάγκη μας (ή καλύτερα των περισσότερων από εμάς) για ωραιοποίηση (βλέπε φίλτρα, photoshop) της στιγμής και του εαυτού μας. Και δεν ευθύνεται η ψηφιακή κάμερα γι’ αυτό. Αυτή απλά μας δίνει τη δυνατότητα ωραιοποίησης. Το ζήτημα είναι ο βαθμός της κατάχρησης αυτής της δυνατότητας που τελικά, αλλοιώνει και το νόημα της φωτογραφίας, με αποτέλεσμα αρκετές από τις σημερινές φωτογραφίες να πάσχουν από οξεία έλλειψη συναισθημάτων. Έτσι, αναρωτιέμαι τελικά τι μένει από τις χιλιάδες “φτιαγμένες” φωτογραφίες που έχουμε καταχωνιασμένες στον υπολογιστή μας (πιθανότατα σε κάτι φακέλους με αραβικά ονόματα τύπου: “jkfiutd” ή “fkvbkvk”): η στιγμή ή η προσπάθειά μας να την αλλοιώσουμε (τη στιγμή);
