Ακολουθεί ένα κριτήριο αξιολόγησης στο μάθημα της Έκθεσης από το φιλόλογο και πάνω απ’όλα φίλο, Κωνσταντίνο Κωστέα
Επιμέλεια : Κωνσταντίνος Κωστέας
Φιλολογος
ΜSc: Νεοελληνική Φιλολογία
Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία
Κριτήριο Αξιολόγησης: Τηλεόραση
Κείμενο Α: Μη Λογοτεχνικό
Τηλεόραση και διαπαιδαγώγηση των παιδιών
To βιβλίο The Plug–In Drug (ελληνικά: Τηλεόραση: Ένας ξένος στο σπίτι) της δημοσιογράφου και συγγραφέα, Marie Winn (1936) εκδόθηκε το 1977 και συνιστά μια διεξοδική, εμπεριστατωμένη και επίκαιρη μελέτη πάνω στη χρήση και την κατάχρηση της τηλεόρασης, φωτίζοντας ιδιαίτερα τις επιπτώσεις της στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, τις σχέσεις με τους γονείς και τους φίλους και τον αντίκτυπό που ασκεί στη δομή της οικογένειας.
Μπορεί κανείς να δει το θέμα τηλεόραση σήμερα από δύο πλευρές. Η χρήση και η κατάχρηση της μπορούν από τη μια πλευρά να θεωρηθούν σαν συμπτώματα άλλων σύγχρονων ασθενειών, όπως η αποξένωση, η απανθρωπιά, η απάθεια, το ηθικό κενό. Και από την άλλη, να θεωρήσει κανείς αυτή την ίδια την τηλεόραση παθογόνο αίτιο, πηγή δηλαδή όλων αυτών των συμπτωμάτων. Η απελπισία που κρύβεται στις εκφράσεις: «μπήκε πια στη ζωή μας», «έγινε ένα με μας», «δεν μπορούμε τώρα πια να κάνουμε τίποτα», δείχνει ότι υπερέχει η πρώτη πλευρά.
Υπάρχουν οικογένειες όπου το παιδί που παρακολουθεί τηλεόραση δεν θα μπορούσε να πάρει τίποτα καλύτερο από τους γονείς του. Όσο περισσότερο αδιάφοροι γονείς είστε για τα παιδιά σας, τόσο πιο χρήσιμο όργανο αγωγής γίνεται η τηλεόραση. Αυτός όμως ο τρόπος σκέψης μοιάζει λίγο μ’ αυτό που λέμε «ροβινσωνισμό», δηλαδή την τάση να εφαρμοστεί μια υπόθεση γενικής απομόνωσης-όπως η απομόνωση του Ροβινσώνα Κρούσου στο νησί του- σε μια κατάσταση όπου στην πραγματικότητα δεν υπάρχει απομόνωση. Είναι ροβινσωνισμός να λες «είναι καλύτερη μια πετυχημένη φωτογραφία από ένα κακό πορτραίτο» ή «είναι καλύτερη μια ελκυστική φαντασίωση παρά μια άσχημη πραγματικότητα», γιατί έτσι έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε δυο εναλλακτικές λύσεις, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν και άλλες λύσεις.
Το επιχείρημα ότι το κακό που κάνει η τηλεόραση το δεχόμαστε γιατί αντικαθιστά το χειρότερο, είναι απατηλό, γιατί σημαίνει ότι δεν υπάρχει στη ζωή μας κάτι καλύτερο. Αλλά πάντα υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές λύσεις για ένα παιδί στην περίπτωση μιας άτυχης οικογενειακής κατάστασης ή στην περίπτωση παιδιού με αδιάφορους γονείς. Η παρουσία της τηλεόρασης σ’ αυτές τις περιπτώσεις και η εξάρτηση του παιδιού απ’ αυτή μπορούν μόνο να αυξήσουν την αδιαφορία των γονιών και να διαιωνίσουν τις παθολογικές καταστάσεις στην οικογένεια.
Η Dorothy Cohen, καθηγήτρια Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο και ίσως η μόνη από τους υπευθύνους που μίλησε χωρίς διφορούμενα για τον καταστρεπτικό ρόλο της τηλεόρασης στη ζωή των παιδιών, λέει: «Κυριολεκτικά ληστεύει τις φυσιολογικές ευκαιρίες τους να μιλήσουν, να παίξουν, να δράσουν. Μειώνει πολύ τις φυσικές ευκαιρίες για το σωστό μεγάλωμα τους. Τεράστιο θέμα για μένα είναι να προστατευτούν τα παιδιά την εποχή που κινδυνεύουν να ζημιωθούν ανεπανόρθωτα. Πιστεύω ότι τα παιδιά κάτω από 5 χρόνων δεν πρέπει να βλέπουν τηλεόραση καθόλου. Φοβάμαι πως κανείς δεν πρόκειται να προσέξει κάτι τέτοιο. Το λέω όσο πιο δυνατά μπορώ δραματοποιώντας το περισσότερο, μήπως μερικοί το προσέξουν και κάνουν κάποιους συμβιβασμούς. Θα ήταν ιδανικό τα μικρά παιδιά να μην βλέπουν καθόλου τηλεόραση, αλλά φοβάμαι ότι αυτό θα μείνει απραγματοποίητο».
Μια ενημέρωση για την έντονα καταστρεπτική επίδραση της τηλεόρασης στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των μικρών παιδιών, είναι πιθανό να οδηγήσει τους γονείς σε κάποια αναθεώρηση των απόψεων τους σχετικά με την τηλεόραση και τη θέση της στη ζωή των παιδιών τους. Μπορεί να μεταθέσουν το κέντρο προσοχής τους από το τι βλέπουν στο γιατί και πόσο βλέπουν και τι χάνουν όταν βλέπουν. Αν οι γονείς καταλάβουν πόσες αλλαγές στην ανατροφή των παιδιών τους έφερε η τηλεόραση, ίσως παραδεχτούν ότι οι δυσκολίες τους στην αγωγή έχουν αυξηθεί υπέρμετρα αντί να ελαττωθούν, επειδή εκείνοι χρησιμοποίησαν την τηλεόραση σαν πηγή ανακούφισης, Τελικά, αν συνειδητοποιήσουν οι γονείς πόσο η τηλεοπτική εισβολή άλλαξε την οικογενειακή ζωή, επηρέασε τα γεύματα, τις συζητήσεις, το παιχνίδι, τις διάφορες συνήθειες στο σπίτι, ίσως πειστούν ότι η τιμή για την υποτιθέμενη ανακούφιση από την τηλεόραση είναι υπερβολικά υψηλή.
Αν και είμαστε αδύναμοι μπροστά στην απρόσωπη μηχανή που λέγεται σύγχρονη κοινωνία, μπορούμε ακόμα να επιβάλλουμε τη θέληση μας σ’ αυτή την ευαίσθητη μηχανή που μπήκε στο σπίτι μας. Πρέπει να μάθουμε να την ελέγχουμε για να μην ελέγχει αυτή εμάς.
Μαρί Γουίν
(διασκευασμένο κείμενο)
Πηγή: Μαρί Γουίν, Τηλεόραση: Ένας ξένος στο σπίτι, μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη. Αθήνα: Εκδόσεις Ακρίτας 1996.
Κείμενο Β: Μη Λογοτεχνικό
Ο ΚΥΡ, κατά κόσμον Γιάννης Κυριακόπουλος, συγκαταλέγεται στους κορυφαίους σύγχρονους Έλληνες πολιτικούς γελοιογράφους. Το σκίτσο αντλήθηκε από τη συλλογή: Η τηλεόραση και το διαδίκτυo, της εκπαιδευτικού, Μαγδαληνής Καλαθέρη, η οποία δημοσιεύτηκε στο SlideShare.
Πηγή: https://www.slideshare.net/magdalinikalatheri/h-48249693
Κείμενο Γ: (Λογοτεχνικό)
«Αμνησία»
Το τραγούδι «Αμνησία» (Στίχοι: Γιάννης Αγγελάκας /Μουσική: Γιώργος Καρράς Β & Γιάννης Αγγελάκας) συμπεριλαμβάνεται στον πρώτο δίσκο του ελληνικού ροκ συγκροτήματος Τρύπες, ο οποίος κυκλοφόρησε το 1985.
Οι στίχοι του συνιδρυτή του συγκροτήματος, που έμεινε ενεργό από το 1983 έως το 2001, Γιάννη Αγγελάκα (Νεάπολη Θεσσαλονίκης 1959) αγαπήθηκαν από τους νέους εξαιτίας του κοινωνικοπολιτικού τους περιεχόμενου και του αντικομφορμιστικού τους χαρακτήρα.
Δεν ξεσηκώνομαι, δεν ψάχνω, δεν ξεσπάω,
Δεν προχωράω πίσω ή μπροστά
Κι όλα αυτά που θέλω ν’ αγαπάω
δε μ’ ανατριχιάζουν πια.
Γύρω μου οι σκιές έχουν παγώσει
κι έχω μείνει με το χέρι απλωμένο
Τι ήθελα να κάνω έχω ξεχάσει
Θα περιμένω ώσπου να θυμηθώ,
Θα περιμένω…
Λιώνουν τα μάτια μου στο φως της τηλεόρασης
Με νανουρίζει μια στριμμένη μελωδία
Όσοι περνούν τη χώρα της απόγνωσης
παθαίνουν αμνησία.
Δεν απορώ ούτε καταλαβαίνω
πώς συνεχίζω να υπάρχω μ’ όλα αυτά
Θέλω να βγω από δω μέσα κι όμως μένω
σε μια ομίχλη που ναρκώνει την καρδιά.
Γύρω μου το τζάμι έχει σπάσει
κι έχω μείνει με το βλέμμα καρφωμένο
Τι ήθελα να δω έχω ξεχάσει
Θα περιμένω ώσπου να θυμηθώ,
Θα περιμένω…
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
ΘΕΜΑ Α:
A. Με ένα σύντομο σημείωμα σας (60 έως 80 λέξεις) να παρουσιάσετε χωρίς δικά σας σχόλια το περιεχόμενο των τριών τελευταίων παραγράφων του κειμένου Α: «Η Dorothy Cohen […] για να μην ελέγχει αυτή εμάς. »
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β:
1. Σε καθεμία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό “Σωστό” ή “Λάθος”, ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του Κειμένου Α σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.
α) Η τηλεόραση λειτουργεί ως υποκατάστατο της γονικής μέριμνας
β) Παρότι βλαπτική,η έκθεση στους τηλεοπτικούς δέκτες ενδείκνυται για να περιοριστούν οι κακές συνήθειες του παιδιού.
γ) Η κατάχρηση της τηλεόρασης δεν συνδέεται με την εμφάνιση κάποιας συμπτωματολογίας εντός του οικογενειακού περίγυρου.
δ) Η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων παρακωλύει την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.
ε) Τα παιδιά, κάτω των πέντε ετών δεν πρέπει να εκτίθενται αρκετές ώρες ενώπιον των τηλεοπτικών δεκτών.
Μονάδες 10
2 α. Ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του συντάκτη στην 1η παράγραφο: «Μπορεί κανείς… η πρώτη πλευρά» του κειμένου Α. Με ποιον-ους τρόπο-ους προσπαθεί να πείσει γι’ αυτόν;
Μονάδες 5
β. Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που προσπαθεί να μεταφέρει ο συντάκτης του κειμένου Β στον αναγνώστη; Να αναφερθείτε στα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται και τον στόχο του συντάκτη.
Μονάδες 5
3 α. Ποια έγκλιση κυριαρχεί στην4η παράγραφο: «Η Dorothy Cohen […] αυτό θα μείνει απραγματοποίητο» του κειμένου Α. Να δικαιολογήσετε τη συγκεκριμένη επιλογή του πομπού;
Μονάδες 4
β. Να εξηγήσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της διπλής παύλας στη 2η παράγραφο: «Υπάρχουν οικογένειες […] υπάρχουν και άλλες λύσεις.» του κειμένου.
Μονάδες 4
4. Ποιο είδος σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) χρησιμοποιείται στην υπογραμμισμένη φράση του κειμένου Α; Τι πετυχαίνει ο συντάκτης μέσω αυτής; Να τραπεί στο άλλο είδος.
«Η παρουσία της τηλεόρασης σ’ αυτές τις περιπτώσεις και η εξάρτηση του παιδιού απ’ αυτή μπορούν μόνο να αυξήσουν την αδιαφορία των γονιών και να διαιωνίσουν τις παθολογικές καταστάσεις στην οικογένεια.»
Μονάδες 4
5. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: καταστρεπτικό, απατηλό, υπέρμετρα
Μονάδες 3
β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
ελκυστική, εξάρτηση , ελαττωθούν
Μονάδες 3
Β6.Να καταγράψετε από το κείμενο δυο (2) παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας.
Μονάδες 2
ΘΕΜΑ Γ:
Ποιο σύγχρονο πρόβλημα θίγει το Κείμενο Γ. Να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα του κεντρικού ήρωα αξιοποιώντας τρεις κειμενικούς δείκτες; (150-200 λέξεις);
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ:
«Η φτώχεια, η ενδοοικογενειακή βία, η συναισθηματική στέρηση, η επίδραση της τηλεόρασης και άλλοι παράγοντες θεωρούνται ότι συντελούν στην εμφάνιση βίαιων συμπεριφορών στα παιδιά και στους εφήβους. Μεγάλος αριθμός μελετών έχει δείξει ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ έκθεσης στην τηλεόραση και αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Αυτή η έκθεση συσχετίζεται με μακροχρόνια επίδειξη επιθετικότητας. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας επηρεάζονται περισσότερο, όπως επίσης τα αγόρια ανεξαρτήτως ηλικίας. Ιδιαίτερη επίδραση έχει η τηλεόραση σε ευπαθείς ομάδες όπως επιθετικούς εφήβους ή κακοποιημένα παιδιά. Κύριοι μηχανισμοί επίδρασης της τηλεοπτικής βίας θεωρούνται η μίμηση της συμπεριφοράς, η ταύτιση με βίαιους ήρωες και η απευαισθητοποίηση στη βία. Η έλλειψη γονεϊκής εποπτείας ως προς την τηλεθέαση σε συνδυασμό με έκθεση στην επιθετικότητα συσχετίζονται με επιθετική συμπεριφορά από το παιδί ή τον έφηβο. Έχει βρεθεί ότι στην Ελλάδα τα παιδιά παρακολουθούν τηλεόραση χωρίς τον έλεγχο της γονεϊκής εποπτείας, και ότι επίσης στο 90% των αστικών περιοχών και στο 70% των αγροτικών υπάρχουν δύο συσκευές τηλεόρασης. Είναι ευνόητο λοιπόν ότι η πρώτη οδηγία που πρέπει να δίδεται προς τους γονείς είναι να παρακολουθούν την ποιότητα των προγραμμάτων που βλέπουν τα παιδιά τους όπως επίσης να μην υπάρχει συσκευή στο δωμάτιο του παιδιού, να μη βλέπουν τηλεόραση παιδιά κάτω των δύο χρόνων και γενικά τα παιδιά να μη βλέπουν τηλεόραση πάνω από δύο ώρες την ημέρα.»
ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Μ.
Παιδοψυχίατρος-Ψυχίατρος, Πανεπιστημιακή Παιδοψυχιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”
Πηγή: http://www.encephalos.gr/full/44-4-06g.htm
Αξιοποιώντας δημιουργικά το ανωτέρω κείμενο της παιδοψυχίατρου, Μαρίας Λιακοπούλου σε μια ομιλία σε σχετική εκδήλωση, που διοργανώνεται στο σχολείο σας, να αναφερθείτε στις συνέπειες που έχει στα παιδιά και στους εφήβους τόσο η έκθεσή τους στην τηλεοπτική βία, όσο και η πολύωρη παρακολούθηση της τηλεόρασης (350-400 λέξεις).
Μονάδες 30
